Mùng 5,...

“ Mùng 5, 14, 23

Đi chơi còn lỗ nữa là đi buôn”

Có rất nhiều cách giải thích câu ca dao trên. Nhưng hồi học ở Huế, mình nghe những người lớn tuổi giải thích theo cách này:
Thực tế, những ngày này không phải là ngày xấu, vì đó là các ngày trong tháng mà nhà vua thường xa giá đi kinh lý hoặc tuần tra khắp hoàng thành. Trong ba lần đi của mỗi tháng thì chu kỳ của mỗi lần đi cách nhau 9 ngày.
Ngôi vua được biểu hiện bằng số 5 (còn gọi là Ngũ Phúc tức là 5 cái Phúc: Phú, Quý, Thọ, Khang, Ninh). Lấy ngày mùng 5 của tháng là lần đi thứ nhất nên hết chu kỳ 9 ngày là lần thứ hai vào ngày 14 (lấy 2 chữ số 14 cộng lại 1+4= 5, được Ngũ Phúc). Rồi tiếp một chu kỳ 9 ngày nữa là lần thứ ba vào ngày 23 (lấy 2 chữ số 23 cộng lại 2+3 = 5, Ngũ Phúc). Theo tục lệ từ ngàn xưa của Tàu thì người dân không được quyền trông thấy mặt vua. Thậm chí các quan trong triều đình cũng còn chưa thấy mặt vua. Vì mỗi lần chầu đều phủ phục trong sân rộng cách xa chỗ vua ngồi mấy mươi mét, cúi đầu không dám ngước mặt lên. Chỉ có những cận thần và cận vệ mới được đối diện với vua mà thôi. Do đó, khi xa giá của vua đi thì thần dân đều được lệnh phải đóng cửa ở trong nhà, không được lén dòm ngó hoặc lảng vảng ngoài đường nơi xa giá đi qua. Nếu không tuân lệnh mà rủi bị quan quân đường gặp thì sẽ bị chém đầu. Vì vậy, dân gian truyền miệng nhau, phải kiêng kỵ 3 ngày này để tránh sự xui xẻo gặp lúc vua đi mà gánh lấy tai họa. Rồi dần dần quá lâu ngày và vì mê tín nên 3 ngày này trở thành ngày xấu phải kiêng kỵ đối với các việc có tính quan trọng (cưới gả, tang ma, làm ăn, xây nhà, đi xa…).
Cung đình Huế ảnh hưởng rất mạnh bởi tục lệ này. Ngày vua đi kinh lý, tất cả các cổng đều cấm dân ra vào Đại Nội, gặp đội xa giá đi dài mấy km thì coi như hết buổi chợ, rau cá chỉ còn nước đổ đi.
Mấy ngày này, con đường nhà mình liên tục đón các đoàn xa giá của Hội nghị Thượng đỉnh APEC. Mỗi ngày 7,8 lượt, có khi 10 lượt, các đoàn xe hộ tống kéo còi inh ỏi. Có đoàn đến mấy chục xe, chạy băng băng. Dân dạt hết vào 2 bên đường. Rất may là không có nghi thức nằm rạp, cúi đầu. Cơ mà khổ. Cơ mà mất thời gian.
Âu cũng là cái giá của hội nhập và phát triển bền vững!